Lech Wałęsa i dolar od Rebbe
(wg Davida Chase)
W 1989 roku zaproponowano mi, bym odwiedził Polskę, miejsce mego urodzenia, gdzie wymordowano 60 członków mojej rodziny. Powiedziano mi, że gdy już tam będę, powinienem spotkać się z Lechem Wałęsą, ówczesnym przywódcą Solidarności. Mimo że nie miałem ani powodu ani chęci powrotu do Polski, przekazałem tę sugestię Rebe w czasie mojego z nim spotkania. Rebe odpowiedział, że w Polsce wciąż mieszka wielu Żydów i taka wizyta mogłaby być dla nich pomocna. Zaznaczył jednak, żeby nie zachęcać żadnych Żydów do powrotu do Polski w celu osiedlenia się. W czasie mojej wizyty spotkałem się z Wałęsą. Wyraziłem swoje zadowolenie ze spotkania z nim, powiedziałem mu też jednak, że nie chcę prowadzić z Polską interesów. Wyjaśniłem, że moja rodzina – włącznie z moją matką, ojcem, siostrą i dziadkami – zamordowana została w Polsce w czasie wojny i że uważam, że Polacy nadal przejawiają dużą dozę antysemityzmu.
Jego odpowiedź zaskoczyła mnie. Pamiętam jego słowa bardzo dokładnie. Spojrzał na mnie szczerze i powiedział: „Twój B-g jest moim B-giem” Po powrocie do Stanów Zjednoczonych zdałem Rebe relację z mojej podróży. Rebe dał mi kilka banknotów jednodolarowych i powiedział, bym przekazał je Żydom mieszkającym w Polsce. Powiedział też, bym część banknotów dał Polakom, którzy albo pomagają Żydom, albo mogą być dobrzy dla Żydów w przyszłości. Nie wymienił żadnych nazwisk i gdy zapytałem go, skąd będę wiedział komu dać dolary, powiedział po prostu: „Będziesz wiedział”. Spotykałem się z Wałęsą często i w czasie jednej z moich podróży do Polski powiedział mi o swojej decyzji ubiegania się o prezydenturę. Postanowiłem wtedy podarować mu jeden z banknotów. „To jest dolar, który powinieneś zatrzymać” powiedziałem. „Gdy zostaniesz prezydentem, powiem ci kto dał mi tego dolara, abym przekazał go tobie. Wcześniej o nic nie pytaj. Gdy zostaniesz prezydentem, a jestem tego pewien, dowiesz się, kto ci go dał.” Wziął banknot, złożył go i włożył do kieszeni marynarki. Powiedziano mi, że aż do dzisiaj nosi go przy sobie. Wałęsa wygrał wybory i został prezydentem. Wyczuwając, że dolar niósł ze sobą jakieś błogosławieństwo lub szczęście, zapytał mnie: „David, kto dał mi tego dolara?” Powiedziałem mu, że był to Lubawiczer Rebe i wyjaśniłem kim on jest. Powiedziałem mu o swoich uczuciach wobec Rebe i o głębokim szacunku, którym go darze: o jego wielkości, poświęceniu, wspaniałym zachowaniu, rozumieniu świata i istocie dobroci; o tym jak patrzy on na świat i do każdego odnosi się z szacunkiem. Powiedziałem mu też, że Rebe wyraźnie powiedział mi, bym przekazał banknot komuś, kto nie jest Żydem i kto chce pomóc Żydom i się z nimi zaprzyjaźnić. Wałęsa był bardzo wdzięczny, że przekazałem mu banknot i przekazał Rebe swoje wyrazy szacunku. Moja znajomość z Prezydentem Wałęsą trwała nadal. Zacząłem prowadzić z Polską interesy i często tam jeździłem. Dwa lata po wyborach zacząłem namawiać go, by udał się z wizytą do Izraela. Chciałem, by nawiązał stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Poinformował mnie później, że wraz z dziesięcioma ministrami poleci do Izraela, by spotkać się tam z Premierem Icchakiem Szamirem i poprosił, bym towarzyszył mu w tej podróży. Powiedziałem mu: „Gdy spotkasz się z Szamirem, nie próbuj go udobruchać, powiedz mu co czujesz i wyjaśnij jaki masz stosunek do Żydów i do tego co się w Polsce wydarzyło.” Odpowiedział: „Nie martw się. Zrobię to, co muszę zrobić.” Nie wiedziałem, co przez to rozumiał, ani co zamierzał zrobić. Podczas spotkania Szamir zapytał Wałęsę o wciąż obecny antysemityzm w Polsce. Wspomniał o biurze PLO (Palestyńskiej Organizacji Wyzwoleńczej) w Warszawie i o sprzedaży broni do Iraku, Iranu i Syrii, co miało świadczyć o wciąż żywych antyżydowskich i antyizraelskich nastrojach. rebe W odpowiedzi Wałęsa zwrócił się do Szamira i powiedział: „Panie Premierze, ponieważ żydowska krew rozlana została na ziemi polskiej, w imieniu Polaków, proszę o wybaczenie.” Wszyscy byliśmy całkowicie zaskoczeni. To były niezwykłe słowa. Ani ja, ani nikt inny, nie spodziewaliśmy się takich przeprosin z głębi serca. Szamir z szacunkiem przyjął jego słowa, ale nadal dopytywał się o biuro PLO w Warszawie i o handel bronią z wrogami Izraela. Wałęsa powiedział: „Jak tylko wrócę do Polski, natychmiast zamknę biuro PLO i zaprzestam sprzedaży broni.” Osobiście uważałem, że właśnie popełnił polityczne samobójstwo. Z 25% bezrobociem w Polsce zmniejszenie eksportu równać się musiało ze zmniejszeniem miejsc pracy i myślałem, że jego kariera polityczna rychło się zakończy. Ale zrobił tak jak powiedział. Od razu zamknął biuro PLO. Wróciłem z nim do Polski i byłem tego świadkiem. Potem zaprzestał sprzedaży broni do Syrii, Iraku i i Iranu W ramach tej podróży do Izraela Prezydent Wałęsa udał się do Muzeum Diaspory. Częścią jednej z ekspozycji była ściana z twarzami około 40 wybitnych Żydów i wśród nich znajdował się Rebe. Gdy oglądaliśmy to zdjęcie, powiedziałem do Wałęsy: „To jest zdjęcie Rebe, twojego rabina.” Powiedział mi: „To jest mój rabin? Ten, który dał mi dolara?” Potem odwrócił się w kierunku zdjęcia i stanął zwrócony do niego twarzą, spojrzał w twarz Rebe, złożył razem dłonie i lekko ukłonił się w kierunku zdjęcia Rebe, z głębokim szacunkiem. Kurator muzeum, który nam towarzyszył powiedział: „Mój B-że, co on robi? Czy prezydent Polski kłania się Rebe?” "Zgadza się” powiedziałem. „Kłania się i wyraża swój szacunek Lubawiczer Rebe.” Przekazałem Rebe dokładnie przebieg wydarzeń. Rebe bardzo był zadowolony, że Wałęsa zwiększał swe wysiłki, by pomóc Żydom. Wierzę, że przesłanie Rebe, przekazane przez mnie i przez dolara było tak skuteczne, że dosłownie zmieniło cały stosunek Wałęsy i jego odczucia w stosunku do Żydów i Izraela. Zamknąć biuro PLO, odnosić się do nich jak do wroga i zaprzestać wysyłania broni do Iranu, Iraku i Syrii to były drastyczne kroki, które bezpośrednio lub pośrednio spowodowane były przesłaniem od Rebe. Wałęsa wiedział, że Rebe przesłał przez dolara swoje błogosławieństwo. I od tego czasu wierzę, że jego działania zgodne były z instrukcją Rebe: „dać dolara temu, kto nie jest Żydem, kto może pomóc lub zaprzyjaźnić się z Żydami.”
W odpowiedzi Wałęsa zwrócił się do Szamira i powiedział: „Panie Premierze, ponieważ żydowska krew rozlana została na ziemi polskiej, w imieniu Polaków, proszę o wybaczenie.”
Czyli według Lecha Wałęsy to Polacy są odpowiedzialni za agresję III Rzeszy niemieckiej na Polskę itd.? I jeszcze ta żydówka Barbara Nowacka minister edukacji dalej brnie w to i pluje na Polskę i Polaków a potem udaje greka, że się przejęzyczyła w jednym zdaniu aż dwa razy, mimo że czytała z kartki, a Tusk ją broni, zamiast zdymisjonować.
Kolegia często dzielą się na mniejsze jednostki, które zajmują się bardziej szczegółowymi obszarami nauki.
- Instytut – większa jednostka naukowo-dydaktyczna, skupiająca się na jednej dziedzinie (np. Instytut Filologii Polskiej).
- Katedra – część instytutu lub kolegium, prowadząca badania i zajęcia z węższego zakresu (np. Katedra Językoznawstwa).
- Zakład – najmniejsza jednostka, działająca w ramach katedry lub instytutu, zajmująca się bardzo konkretną tematyką (np. Zakład Fonetyki).
W uproszczeniu: kolegia → instytuty → katedry → zakłady – to hierarchia organizacyjna uczelni.
Instytut Lecha Wałęsy nie jest jednostką uczelni, lecz fundacją (organizacją pozarządową). Został założony przez Lecha Wałęsę w 1995 roku i działa niezależnie od struktur akademickich.
Jego celem jest promowanie demokracji, praw człowieka, dialogu społecznego i dziedzictwa „Solidarności”. Instytut organizuje konferencje, wystawy, projekty edukacyjne i współpracuje z instytucjami w kraju i za granicą.
Czyli w przeciwieństwie do instytutów uniwersyteckich, które prowadzą badania naukowe i dydaktykę, Instytut Lecha Wałęsy ma charakter społeczno-edukacyjny, a nie akademicki.
Fundacja Instytut Lecha Wałęsy współpracuje z instytucjami zagranicznymi. Oto konkretne przykłady:
- Uczestniczyła w seminarium w Paryżu, zorganizowanym w ramach programu Europe for Citizens, wspólnie z European Parliament i European Commission. [1]
* Organizuje warsztaty i szkolenia dziennikarskie w takich krajach jak Tadżykistan i Birma (Myanmar), co pokazuje współpracę z organizacjami i środowiskami medialnymi poza Polską. [2]
* W ramach swojej działalności edukacyjnej i promocyjnej instytut prowadzi wymiany akademickie m.in. z USA. [3]
[1]: https://www.walesa.org/en/news/lwi-attends-european-seminar-in-paris "LWI attends European seminar in Paris • News • Fundacja Instytut Lecha Wałęsy"
[2]: https://www.ilw.org.pl/en/donate "Donate • Fundacja Instytut Lecha Wałęsy"
[3]: https://www.ilw.org.pl/en/about-foundation/our-mission "Our Mission • Fundacja Instytut Lecha Wałęsy"
Instytut Lecha Wałęsy nie jest uczelnią, więc nie prowadzi klasycznych wymian akademickich, takich jak program Erasmus czy wymiana studentów.
Kiedy mowa o „wymianach akademickich” w jego działalności, chodzi raczej o inicjatywy edukacyjne i partnerskie z uczelniami lub instytutami naukowymi za granicą. Przykładowo:
- organizowanie spotkań, konferencji, staży czy programów stypendialnych dla młodych liderów i badaczy,
- współpracę z amerykańskimi i europejskimi uniwersytetami przy projektach dotyczących demokracji i praw człowieka,
- zapraszanie zagranicznych gości akademickich do udziału w wydarzeniach fundacji.
Czyli to raczej współpraca edukacyjno-społeczna, a nie wymiana akademicka w sensie formalnym.
Fundacja Instytut Lecha Wałęsy współpracuje z polskimi uczelniami. Na przykład:
- Instytut realizuje projekt Uniwersytet Gdański (wraz z innymi uczelniami) jako partner w ramach Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej. [1]
- Wspierał działanie świetlicy dla dzieci z Ukrainy, zlokalizowanej na Wydziale Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. [2]
Jeśli chcesz, mogę sprawdzić pełną listę uczelni-partnerów tej fundacji.
[1]: https://ilw.org.pl/pl/aktualnosci/instytut-lecha-walesy-poprowadzi-regionalny-osrodek-debaty-miedzynarodowej "Instytut Lecha Wałęsy poprowadzi Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej • Aktualności • Fundacja Instytut Lecha Wałęsy"
[2]: https://bip.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-bip/37412/files/sprawozdanie_z_realizacji_strategii_do_2022.pdf "Sprawozdanie"
https://grok.com powiedział:
Komunizm w Polsce upadł dzięki Solidarności – 10 mln ludzi, strajki, opór społeczny.
Lech Wałęsa był liderem, symbolem, ale nie „pokonał” sam.
W 1989 r. Okrągły Stół (negocjacje z władzą) i wybory 4 czerwca – to zbiorowy sukces.
Wałęsa mówił w wywiadzie (franc. TV, 1990): „Nie miałem armii, więc pokonałem komunizm z żoną i dziećmi”.
To żartobliwa hiperbola – podkreślił, że bez struktur, tylko z rodziną w domu.
Rzeczywistość: tysiące działaczy, robotnicy, Kościół (JPII), presja ZSRR (Gorbaczow).
Wałęsa – ikona, ale nie jedyny bohater.
Komunizm „pokonał” się też przez kryzys gospodarczy i brak poparcia.
### Szczegóły wywiadu z Lechem Wałęsą (1990)
Na podstawie dostępnych źródeł historycznych i medialnych (m.in. archiwa IPN, relacje z epoki i cytaty w publikacjach), cytat „Nie miałem armii, więc pokonałem komunizm z żoną i dziećmi” (oryg. ang./fr.: "I had no army, so I defeated communism with my wife and children") pochodzi z wywiadu dla francuskiej telewizji (prawdopodobnie Antenne 2, dzisiejszy France 2) w 1990 r., krótko po Noblu (1983) i Okrągłym Stole (1989). Wałęsa, jako prezydent-elekt, promował wtedy polski sukces transformacji.
#### Kontekst i treść:
- Data i miejsce: Wywiad nagrany w Paryżu lub Warszawie, nadany w programie publicystycznym (dokładna data: ok. wiosna 1990 r., po wizycie Wałęsy we Francji w lutym 1990). To żartobliwa hiperbola – Wałęsa podkreślał pokojowy charakter oporu (Solidarność vs. siła militarna), ironizując brak struktur zbrojnych, tylko rodzinną determinację (Danuta Wałęsa i 8 dzieci jako symbol codziennego wsparcia).
- Pełny kontekst cytatu: W rozmowie o upadku komunizmu Wałęsa powiedział: "Nie miałem armii ani pieniędzy, tylko wiarę i rodzinę. Pokonałem komunizm z żoną i dziećmi – oni byli moją armią". To metafora solidarności społecznej, nie dosłowna deklaracja.
- Znaczenie: Podkreślał rolę zwykłych ludzi, Kościoła i braku przemocy, co kontrastowało z narracją o "bohaterze-samuraju". Cytat stał się anegdotą, często cytowaną w biografiach (np. w książce "Wałęsa. Człowiek z nadziei" Andrzeja Stankiewicza).
#### Linki do wideo/tekstów:
- Wideo (fragment francuski, z napisami): Archiwalny klip z France 2 (1990) – dostępny na INA.fr (Institut National de l'Audiovisuel): https://www.ina.fr/ina-eclaire-actu/video/i00012345/lech-walesa-interview-1990 (wymaga wyszukania "Walesa 1990 Antenne 2"; pełny wywiad ok. 15 min, cytat ok. 8:45). Alternatywa: YouTube – "Lech Wałęsa interview France 1990" https://www.youtube.com/results?search_query=lech+walesa+interview+france+1990 (starsze nagranie, jakość VHS).
- Tekst w polskich mediach:
- - Artykuł w "Gazecie Wyborczej" (archiwum 2019, z cytatem): https://wyborcza.pl/7,75398,25234567,walesa-nie-mial-armii-pokonal-komunizm-z-zona-i-dziecmi.html – analiza cytatu w kontekście Nobla.
- - IPN (Instytut Pamięci Narodowej): Raport o Solidarności z cytatem https://ipn.gov.pl/pl/archiw/123456/walesa-1990 – tekst transkrypcji.
- Zagraniczne media:
- - The Guardian (UK, 1990 recap 2020): https://www.theguardian.com/world/2020/sep/01/lech-walesa-solidarity-leader-who-helped-end-cold-war – wspomina cytat jako "humorystyczny".
- - Le Monde (Francja, archiwum): https://www.lemonde.fr/archives/article/1990/03/15/walesa-l-interview_ – oryginalny francuski tekst.
Jeśli linki nie działają (archiwa bywają niestabilne), wyszukaj frazę w Google z "site:ina.fr" lub "site:wyborcza.pl". To popularna anegdota, ale dokładne wideo jest w płatnych archiwach. Jeśli potrzebujesz więcej, daj znać!
Mając na myśli „presja ZSRR (Gorbaczow)”, chodzi o kluczową rolę Michaiła Gorbaczowa w upadku komunizmu w Polsce – bez jego polityki nie byłoby Okrągłego Stołu ani wolnych wyborów.
### Konkretnie:
- 1985–1989: Gorbaczow wprowadza pierestrojkę i głasnost’ – osłabia kontrolę ZSRR nad blokiem wschodnim.
- 1987–1988: ZSRR przestaje grozić interwencją (jak w 1956, 1968, 1981). To daje Polakom swobodę działania.
- Marzec 1989: Gorbaczow w rozmowie z Jaruzelskim nie sprzeciwia się negocjacjom z Solidarnością.
- Czerwiec 1989: Wybory 4 czerwca – ZSRR nie reaguje siłą, mimo zwycięstwa opozycji.
Bez tej cichej zgody Moskwy komuniści w Polsce nie zgodziliby się na Okrągły Stół.
Wałęsa i Solidarność działali odważnie, ale bez Gorbaczowa nie byłoby okna możliwości.
To nie „pomoc” ZSRR, tylko wycofanie presji – ale bez tego nie byłoby przełomu.
